امروزه تنوع نقشه‌های فرش ماشینی و فرش دستباف به دلیل تقاضای زیاد؛ افزایش یافته است. نقشه فرش ها نیز به دلیل تقاضای زیاد در زمینه خرید با امروز کمی متفاوت و متنوع شده است؛ اما به‌طور کلی اکثر نقشه ها شباهت زیادی با هم دارند. فرش از بخش هایی تشکیل می‌شود که در کنار هم قالی ایرانی با طرح های بی‌نظیری تشکیل می‌شود.
اجزای مختلف فرش
هر نقشه از سه قسمت: 1) لور، 2) حاشیه، 3) زمینه 4) گلیم‌باف؛ تشکیل شده است.
لور
به لور کنار یا ساده بافی (لوار) نیز گفته می‌شود. برای بافت آن نیازی به نقشه نیست و در انتهایی‌ترین بخش از طرح فرش قرار دارد که معمولاً رنگ آن با رنگ زمینه فرش یکسان هست؛ کمتر دیده می‌شود که رنگ آن با حاشیه نیز همخوانی پیدا کند.
حاشیه فرش
حاشیه، یکی از مهم ترین قسمت‌های نقشه فرش هست که دورتادور قالی، همانند یک قاب قرار دارد و دیگر اجزای فرش را در خود احاطه می‌کند.
حاشیه فرش به دو صورت پهن و باریک بافته می‌شود. در صورت پهن بودن؛ شامل حاشیه داخلی و حاشیه خارجی می‌شود که از نظر پهنا مقیاس 1/6 کل عرض فرش است. معمولاً در حاشیه پهن، نقش‌های مختلف فرش و کتیبه و مشخصات فرش در آن ثبت می‌شود.
به‌طور کلی حاشیه کوچک و حاشیه بزرگ فرش و طره به‌صورت ساده بافی می‌شود و اندازه آن‌ها 1/3 اندازه عرض کلی فرش است. تعداد حاشیه‌ها بین 3 تا 8 عدد متغیر است.
حاشیه کوچک
از نظر پهنا تقریباً نصف حاشیه بزرگ هست و رنگ آن با حاشیه بزرگ متفاوت است و به دو قسمت حاشیه خارجی و حاشیه کوچک داخلی تقسیم می‌شود.
حاشیه بزرگ
این حاشیه جلوه‌ی بیشتری در فرش دارد و پرکارترین قسمت فرش هست و در بین حاشیه‌های کوچک قرار می‌گیرد.
طره
حاشیه باریکی که اطراف حاشیه کوچک قرار می‌گیرد و دارای نقش‌های تکراری و ساده است.
زمینه
به داخلی ترین بخش فرش که بیشترین اندازه‌ی فرش را در خود جای می‌دهد؛ زمینه یا متن گویند. با توجه به طرح فرش از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است.
لازم به ذکر است که نقشه‌های فرش متفاوت هستند که به یکی از مدل‌های نقشه فرش لچک-ترنج گفته می‌شود. در این طرح فرش زمینه قسمت‌های مختلف زیر را شامل می‌شود:
لچک فرش
بعد از حاشیه طرحی که به‌صورت مثلثی شکل در چهارگوشه ی طرح زمینه فرش قرار گرفته است، لچک هست.
امکان دارد لچک‌ها آن‌قدر بزرگ باشند که مانند طرّه به یکدیگر متصل باشند و زمینه را دربر بگیرند که در این صورت به آن لچک طرّه دار گویند.
ترنج
به گل‌هایی که در مرکزیت فرش بافته می‌شود، ترنج گفته می‌شود. ترنج معمولاً به‌صورت بیضی، دایره، لوزی بافته می‌شود. به ترنجی که به‌صورت دایره قرار دارد، ترنج خورشیدی نیز گفته می‌شود. ترنج دارای قسمت‌های کلاله و کتیبه است.
اگر چند ترنج درون هم قرار بگیرند آن را ترنج تودرتو یا کاسه نیم کاسه می‌گویند.
کلاله
کلاله در ادامه ترنج در بالا و پایین آن قرار دارد که زینب بخش ترنج است. اکثر فرش‌های طرح لچک-ترنج دارای کلاله یا سرترنج می‌باشند. امکان دارد در برخی فرش‌های ماشینی و دستباف کلاله حذف شود.
کتیبه
کتیبه قسمتی بین ترنج و سرترنج است که اسم اشخاص درباره نقش فرش در آن بافته می‌شود.
گلیم‌باف فرش
در دو قسمت بالا و پایین فرش مابین بیرونی‌ترین حاشیه و ریشه فرش یک قسمت وجود دارد که برای مقاومت و دوام بیشتر فرش به‌صورت زنجیره بافته می‌شود که در اصطلاح به آن گلیم‌باف می‌گویند.
