فرش شیخ صفی الدین
فرش شیخ صفی الدین که در قرن دهم هجری بافته شده از زیباترین شاهکارهای هنر قالی بافی به شمار میرود. قالی دیگری به ابعاد 716×396 سانتیمتر که مشابه این قالی است، در موزه‌ی لس آنجلس نگه داری می شود و هر دو دارای چله ابریشمی و پرز پشمي هستند.
این قالی ها در زمان شاه طهماسب اول صفوی برای استفاده در مقبره‌ی شيخ صفی الدین اردبیلی، نیای بزرگ شاه اسماعيل صفوی، بافته شده و در سال ۱۸۹۲ میلادی به وسیله‌ی کمپانی زیگلر به انگلستان برده شده است.
ترنج قالی که به صورت شمسه‌ی شانزده پر طراحی شده، با شانزده کلاله ی بادامی بر زمینه ی قالی نشسته است. دو قنديل منحصر به فرد در بالا و پایین ترنج به چشم میخورد که برگرفته از چراغ های مسجد است. زمینه ی طلایی رنگ ترنج و لچک های قالی با ترکیبی از چرخش بند اسلیمی های توسازی شده و اسلیمی های ماري و نقوش ختایی تزيین شده اند.
زمینه ی کلاله های ترنج نیز با نقوش چهاراسلیمی، اسلیمی ماری و گل و برگ ختایی پوشیده شده است.
سرتاسر زمینه با چرخش ظریف ساقه‌های ختایی و گل‌های متنوع شاه‌عباسی پوشانده شده
و تراکم نقوش در آن چون کهکشانی پرستاره و نورانی خودنمایی می کند.
حاشیه ی پهن قالی با کتیبه های بازوبندی شکل گرفته و ترکیبی از تقوش اسلیمی و ختایی به خصوص اسلیمی‌های ماری آن را تزیین کرده اند. حاشیه های باریک بیرونی و درونی نیز با اسلیمی گل دار و نقوش ختایی و اسلیمی ماری شکل گرفته اند که با زمینه‌های لاکی و کرم، حاشیه ی پهن را احاطه کرده اند. طره ی متن نیز گل و برگ های به هم پیوسته ای دارد که در کنار رنگ کرم حاشیه ی باریک جلوەگر شده است.
در کتیبه ی بالای قالی بیتی از اشعار حافظ و نام بافنده به شرح زیر آمده است:
جز آستان توام در جهان پناهی نیست
سر مرا به جز این در حواله گاهی نیست
عمل بنده درگاه مقصود کاشانی 946
زیبایی طرح و نقش و رنگ بندی قالی آن چنان چشمگیر است که تا به امروز با الگو گرفتن از آن نمونه‌های متعددی بافته شده است.
توضیحات بیشتر
- محل و زمان بافت: احتمالأ كاشان، سال ۹۱۸ ه. ش.
- محل نگه داری: موزه ی ویکتوریا و آلبرت، لندن
- نوع طرح: لچک ترنج قندیلی
- نوع گره: نامتقارن
- ابعاد (سانتیمتر): 1028×534
- رج شمار: ۴۵
- تعداد گره در ۱۰ سانتیمتر عرض: ۶۹
- تعداد گره در ۱۰ سانتیمتر طول: ۷۵
برگرفته شده از کتاب رویای بهشت (هنر قالی بافی در ایران) جلد اول
