قالیچه جانمازی
قالیچه جانمازی که معاصر با قالی مشهور اردبیل بافته شده، مربوط به دوره ی صفویه است.
نوع نقوش ختایی، اسلیمی ماری و اسلیمی دهان اژدری که در متن و حاشیه به کار رفته، نشان از آن دارد که محل بافت قالیچه به احتمال زیاد تبریز است.
قالیچه جانمازی از نظر طرح محرابی، یکی از بهترین و بی نظیرترین جانمازی های آن عصر محسوب می شود که
شرح بخش های مختلف آن عبارت است از:
- لچک
لچکی‌هایا طاق نمای محراب که به اسامی متبرک الهی بر زمینه‌هایی الوان و متنوع متبرک شده‌اند.
- زمینه
زمینه‌ی محراب که با ترکیبی از اسلیمی‌های ماری و گل و برگ‌های ختایی تزیین‌شده، در کتیبه‌ی فوقاني آن ذکر«الله‌اکبر کبيرا» به‌صورت معکوس نقش بسته است.
- حاشیه
در بخشی از حاشیه‌ی پهن آیاتی از سوره‌ی بقره، مشهور به «آية الكرسی» درج‌شده و در چهار کتیبه‌ی مربع شکل و لاکی رنگ اسماء الهی با خط کوفی بنایی بافته‌شده‌اند.
در حاشیه‌های باریک بیرونی و درونی و اطراف قوس محراب به ترتیب آیات ۲۸۵ و ۲۸۶ سوره‌ی بقره و آیات ۲۰۳ تا ۲۰۵ سوره‌ی اعراف و ذکر«لا اله الا الله» و «محمد رسول‌الله» و «علی ولی‌الله» و اسماء الهی به طرز زیبایی نقش بسته‌اند.
ترکیبی از نقوش اسلیمی و ختایی و یا گل و برگ‌های ختایی نیز بخش‌های دیگر حاشیه‌ها را تزیین کرده است. نقوش گوشی حاشیه‌ها به‌خوبی پیاده شده‌اند و بخش‌هایی از قالیچه با نخ نقره صوف بافی شده است.
توضیحات بیشتر
محل و زمان بافت: تبریز، اوایل قرن دهم ه. ش.
محل نگه داری: موزه ی متروپولیتن، نیویورک
نوع طرح: جانمازی
نوع گره: نامتقارن
ابعاد (سانتیمتر): 161×1051
رج شمار: ۶۵
تعدادگره در ۱۰ سانتیمتر عرض: ۰ ۱۰
تعداد گره در ۱۰ سانتیمتر طول: ۰ ۱۰
برگرفته شده از کتاب رویای بهشت (هنر قالی بافی در ایران) جلد اول
