طرح ماهی
طرح ماهی یکی از پرطرفدارترین طرح‌ها در فرش‌های دستباف ایرانی در میان مردم میباشد. دیرینگی این فرش دستباف به شصت سال پیش بازمی‌گردد و یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین طرح ها میباشد .
اين طرح جزو طرح‌های بومی و ايلی است.
تاریخچه طرح ماهی
نام این فرش به ایران قبل از اسلام برمیگردد؛ که دو یا چهار ماهی به دور یک گل سیب میچرخیدند. بعد از ورود اسلام تصویر کردن موجودات ممنوع شد و ماهی ها تبدیل به چهار برگ شدند. اما نام اولیه بر آنها ماند. در این نقشه؛ نقش اصلی ماهی ست که با کادربندی خاصی ترکیب لچک و ترنج به خود میگیرد.
اين نقشه در بيرجند (يکی از شهرهای استان خراسان) بافته می شده و به تدريج به ساير مناطق فرشبافی ايران راه يافت.
چنانچه امروز از شرق تا غرب و همچنين در نواحی مرکزی ايران يعنی از استان خراسان تا آذربايجان و همدان و اراک و خمین رواج پيدا کرده است گروه فرعی منشعب از آن عبارتند از :
ماهی هرات ، ماهی فراهان و زنبوری ، ماهی سنه يا کردستان ، ريزه ماهی يا خرده ماهی و ماهی درهم بندی.
نمادهای طرح ماهی
در نقشه ماهی نمادهای مانند لوزی به کار میرود که نمادی از باروری جنس ماده و ماهی نر نمادی از باروری جنس نر است که نشانه حیات و زندگی و فراوانی و تازگی می باشد.
در نقشه ماهی، لوزی نمادی از زمین و ماهی نمادی از ماه است که گذشت فصل ها را نشان می دهد.
در حاشیه و متن فرش نشانه حیات و آبادانی، حاصلخیزی و باروی را نشان می دهدو تکرار این طرح ها نشان دهنده خواستار دوام نسل می باشد. البته شکل ماهی در طرح بسیار جالب است و به صورت شکل هندسی که روی چند باله یا گل وجود دارد.
خلاصه نکات طرح ماهی:
- از قدیمی ترین نقش های فرش ایرانی
- از نقش خود ماهی به مرور تبدیل به چهار برگ شده است
- نقش اصلی ماهی که با کادربندی خاص ترکیب لچک و ترنج می گیرد.
