تاریخچه فرش ایرانی

فرش ایرانی یا قالی ایرانی از زمان های قدیم مورد استفاده قرار می گرفته. تاریخ فرش دستباف را در جهان می‌توان به آغاز تمدن در جوامع بشری مربوط دانست. از این رو تاریخچه فرش ایرانی با کشف فرشی که قدیمی ترین فرش جهان می باشد؛ در دره پازیریک در 80 کیلومتری مغولستان امروزی کشف شده که به عنوان قالی پازیریک معروف است.

قدمت این قالی مربوط به دوره قبل از هخامنشایان می باشد. کشف قالی پازیریک که در سال 1949 در دومین مرحله کاوش های باستانشناسی روسی انجام شد؛ باعث شد تاریخچه فرش ایرانی عنوان قدیمی ترین فرش ها را به خود اختصاص دهد و این امر که برخی ها قصد داشتند تاریخچه فرش بافی را به هنر ترک و قبایل آسیای مرکزی سوق دهند، باطل می کند.

بر روی این فرش ریزه کاری های مختلف و طرز گره زدن دم اسب ها، همراه با نقش های برجسته  تخت جمشید دیده می شود.

چنین فرشی با نقوش اصیل هخامنشی ثابت کرده که قدمت فرش ایرانی به هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد بر می گردد. فیلسوف و تاریخ نگار یونانی به نام گزنفون که مربوط به سال 430 قبل از میلاد زندگی می کرده؛ گفته است ایرانیان عادت دارند که روی قالیچه های نرم استراحت کنند.

از این رو علاقه به قالی ایرانی و سابقه تاریخی آن؛ باعث شده تا بیش از صد سال محققان غربی به تحقیق در مورد آن بپردازند.

در قرن سیزدهم  و چهاردهم میلادی که زمان تسلط مغول ها بر ایران بود؛ قالی بافی به تکنیک زبا و گسترده خود رسید.

معرفی صنعت فرش ایرانی

زمانی که کوروش کبیر کشور بابل را در سال 539 قبل از میلاد فتح کرد؛ هنر و صنعت فرش را به کشور خود معرفی کرد. بیان شده است که آرامگاه کوروش کبیر که در پرسپولیس قرار دارد با فرش های گرانبهایی پوشیده شده بود.

البته قبل از کوروش هم مردم صحرا نشین در مورد فرش بافی گره ای اطلاعاتی داشتند. آن ها با استفاده از پشم بز و گوسفندان خود؛ از الیاف مرغوبی برای این کار استفاده می کردند.

مهم ترین تاریخ صنعت فرش در ایران

شاید بتوان گفت مهم ترین تاریخچه فرش ایرانی به دوره صفویان بر می گردد. از این دوره حدودا 1500 اثر در موزه ها و کلکسیون های سراسر دنیا وجود دارد.

شاه عباس که در آن زمان اصفهان را پایتخت خود انتخاب کرده بود، صنعت فرش را به شکوفایی رساند. او برای فعالیت فرش باف ها یک کارگاه بزرگ برپا کرد که فرش هار را آن جا ببافند. اکثر این فرش ها از الیاف ابریشم با رشته های طلا و نقره بافته شده است.

دوره صنعت فرش ایران با هجوم افغان ها در سال 1722 به پایان رسید. اما در زمان قاجارها این صنعت مجددا رونق گرفت.

در اواخر قرن نوزدهم میلادی با ورود فرمانروایان آمریکایی و اروپایی؛ این هنر و صنعت را به کشورهای خود معرفی کردند. علاوه بر آن صنعت فرش با فرستادن آن از تبریز به استانبول مجدد رونق گرفت.

امروزه هنر دیرینه فرش بافی با چنین تاریخچه فرش ایرانی به یکی از گسترده ترین بخش های صنعتی و هنری به عنوان نماد کشور ایران، به جهان معرفی می شود.